A Xunta de Galicia repartiu 12 millóns a dedo aos medios nos últimos anos sen cumprir as normas de contratación e subvencións

Fonte: elboenuestrodecadadia.com

Principais achegas da Xunta de Galiza vía convenios con medios

• Utiliza a figura do convenio de forma recorrente para repartir diñeiro público a xornais, radios e televisións

• O texto completo destes acordos non é público

• A maioría están destinados a publicar noticias ou anuncios de publicidade institucional, aínda que non se xestionan como contratos

• La Voz de Galicia e Editorial Prensa Ibérica, as máis beneficiadas

Moitos dos 221 acordos cos medios de comunicación asinados pola Xunta de Galicia nos últimos anos poderían ser tratados como contratos. Outros, como subvencións. Pero o goberno de Feijóo decidiu facer uso dun camiño moito máis rápido: o convenio. En total, repartiron polo menos 12 millóns de euros baixo esta vía, que permite outorgar diñeiro público a dedo e sen ter en conta as obrigacións das leis que regulan contratos e subvencións.

Así, a Xunta esquivou as obrigacións de concorrencia -non sabemos quen foi convidado, por que, e como se estableceu a suma destinada a cada un deles- e publicidade -os detalles destes convenios non son públicos. De feito, como os textos completos deses acordos non están dispoñibles, nalgúns casos non podemos saber de forma exacta a que se está destinando o diñeiro e cal é a contraprestación. Noutros casos, o título e o obxecto deixan claro que se trata de contratos ou subvencións encubertas.

De feito, a maior parte dos convenios parecen acordos polos que a Xunta paga un prezo para difundir mensaxes institucionais. Suman 8,4 millóns de euros, segundo os nosos cálculos (metodoloxía). Isto é: inserción de publicidade institucional, algo que se reparte e págase vía contrato público. Nalgúns non o parece, está ben claro. Así pasa, por exemplo, nun convenio da Sociedade Galega de Medio Ambiente con Editorial Compostela, no que o obxecto é inserir publicidade institucional en diferentes medios do grupo, como El Correo Gallego ou Galicia Hoxe, durante 2008. O mesmo convenio volveuse asinar en 2009.

En casos similares repártese vía convenio o prezo a pagar pola inserción de anuncios que, en anos anteriores, adxudicáronse vía contrato, como marca a lei. É o que pasou coa repartición de anuncios da campaña de fomento da natalidade.

A Lei de Contratos do Sector Público establece (artigo 4.1.d) que están excluídos da súa aplicación “os convenios que, con arranxo ás normas específicas que os regulan, celebre a Administración con persoas físicas ou xurídicas suxeitas ao dereito privado, sempre que o seu obxecto non estea comprendido no dos contratos regulados nesta Lei ou en normas administrativas especiais”. Neste caso, o obxecto si está establecido na lei. En concreto, estariamos a falar de servizos “de publicidade”, establecidos desa forma no seu anexo II.

Así, o servizo debería adxudicarse vía contrato na maioría destes convenios. De feito, este tipo de servizos adxudícase vía contrato de forma recorrente. En Galiza e en toda España. E así se fixo en convocatorias anteriores para esta mesma campaña, por exemplo.

Algúns, na mesma liña, están destinados á creación de programas, suplementos, reportaxes ou noticias sobre un tema concreto a cambio dunha cantidade. Isto é, págase por un servizo, algo que tamén estaría dentro do ámbito da contratación pública. Suman, segundo os nosos cálculos, máis de dous millóns de euros.

Un exemplo claro desta categoría é o convenio polo que a Xunta dá 150.000 euros para que El Progreso de Lugo realice un suplemento os fins de semana sobre temas vinculados ás novas tecnoloxías, facendo fincapé naquelas xurdidas en Galicia. Está cofinanciado con Fondos Feder.

Ademais, repartiuse case un millón de euros en convenios destinados a relacionar a prensa cos estudantes. Por unha banda, Editorial Compostela, El Progreso de Lugo, Grupo Prensa Ibérica e La Voz de Galicia asinaron acordos coa Consellería de Educación para potenciar a prensa entre os universitarios; Telecable Compostela, pola súa banda, para fomentar a prensa non escrita. Recibiron, en total, 660.000 euros.

Aínda que o texto detallado non é público, se estas axudas contemplan a repartición de xornais entre os alumnos das universidades galegas a cambio de pago, trataríase de convenios moi similares á “subvención excepcional” que outorgou a Junta de Andalucía a El País en 2010, por valor de 330.000 euros, para a “difusión de «O diario El País» nos Centros Públicos de Educación Secundaria e de Adultos das oito provincias andaluzas, así como aos equipos dados de alta no Programa Prensa Escola O País dos Estudantes da Comunidade Autónoma de Andalucía” (sic).

A outra pata dos convenios para unir prensa e estudantado son aqueles asinados para difundir información cultural, educativa e social entre o alumnado dos centros públicos de Primaria, Secundaria, Educación Especial e Formación Profesional (aquí, un exemplo).

Este é o único caso no que atopamos achegas do medio que case están igualadas coas que fai a Xunta. É así no convenio con La Voz de Galicia, no que a Xunta achega 149.000 euros e, o xornal, 137.500.

É un caso único. Só atopamos seis convenios, entre os 221 analizados, nos que a contraparte privada, o medio, achega algunha cantidade. Pero, na maioría de casos, esa cantidade é mínima comparada co que sae das arcas públicas: en catro deses seis acordos, trátase de 6.000 euros fronte a importes moito máis elevados (como 125.000 euros, neste outro convenio). No resto, os medios non achegan nin un céntimo. Iso si: sen o detalle dos convenios, o texto completo, é imposible saber que achega cada parte ao fin común.

Outros acordos están destinados a poñer en marcha accións formativas para xornalistas ou en pagar ao Colexio de Xornalistas Galego para realizar, por exemplo, estudos sobre o sector.

O convenio con importe máis alto é o de 785.000 euros a CRTVG para realizar un programa magacine. Séguenlle as roldas de 150.000 e 149.000 euros para mellorar a difusión das actividades do Centro Internacional de Prensa (aquí, un exemplo) e a difusión de noticias vinculadas coa I+D (aquí, outro exemplo).

La Voz de Galicia lidera a clasificación

Entre os 12 millóns repartidos, lidera a táboa La Voz de Galicia, que sumou 2,6. Séguelle a CRTVG, con 1,6. E, case coa mesma cantidade, a Editorial Prensa Ibérica. Algo detrás, con 1,4 millóns, está a Editorial Compostela.

Entre as radios, destacan as diferentes emisoras da SER, con case 370.000 euros; e Cope, que roza os 140.000.

Principais achegas da Xunta de Galiza vía convenios con medios

Aínda que hai algún convenio datado en 2006, a maioría (69, por un total de 3,6 millóns) son de 2007. En 2008 asináronse 38, e a achega da Xunta sumou 1,7 millóns. En 2009, 48 por case dous millóns. E en 2016, máis dun millón de euros en 32 acordos, segundo os datos que temos ata o momento.

A maioría destes 221 convenios teñen algo en común: utilízase esta vía, a dedo, en lugar de contratos públicos ou, en menor medida, subvencións. Así, esquívanse as obrigacións de publicidade, concorrencia e, en xeral, aquelas regras destinadas a establecer que o diñeiro público invístese da forma máis efectiva posible e que permiten participar nas mesmas condicións a todos os actores implicados.

Metodoloxía

Eduardo Sebastián, do equipo de Civio, sacou de forma automática todos os convenios da área de comunicación do buscador dispoñible na web da Xunta de Galiza. Poida que existan acordos similares clasificados noutras áreas, polo que é posible que estas cifras sexan aínda maiores.

Xa coa táboa, excluímos aqueles que non son convenios con medios, como convenios con outras entidades públicas (Red.es ou algunha universidade pública, por exemplo) ou os están máis destinados ao ámbito da potenciación da tecnoloxía por outras vías, como a creación de aulas informáticas. Iso si, deixamos os convenios asinados con CRTVG, ao considerar que se trata dun medio, aínda que público, e que compite con outras televisións ou radios privadas por recibir esas achegas. Isto é: nestes casos tamén se debería poder valorar se destinar o diñeiro á televisión pública galega é máis efectivo que destinalo a outras cadeas ou emisoras. Tamén quedaron fóra os convenios con produtoras para difusión de películas e outros acordos vinculados co mundo audiovisual, como convenios para festivais.

Aínda que non están no buscador, sumamos os convenios para inserir anuncios da campaña de natalidade que publicamos nesta páxina web hai uns días e que apareceron publicados no boletín oficial galego.

Para poder valorar de que tipo de convenio trátase, separamos cada un deles en varias categorías, tendo en conta as descricións básicas e o obxecto de cada acordo que se publica na web da Xunta. Tendo en conta que non coñecemos o texto completo de cada convenio, poida que nalgúns casos a categorización non sexa precisa, pero na maioría podemos intuír de forma bastante clara se se trata dun convenio destinado a inserir publicidade institucional, a creación e difusión de noticias ou a relación dos medios co estudantado. Tamén limpamos os nomes dalgunhas empresas e unímolas por grupos.

Os datos están dispoñibles nunha táboa que podes descargar e usar, pero non te esquezas de citarnos.